Pedagogiek voor gastouders

Basisdoelen

De vier pedagogische basisdoelen van prof. J.M.A. Riksen Walraven, zoals genoemd in de wet Kinderopvang bepalen hoe je als gastouder in de praktijk handelt:

• Het bieden van emotionele veiligheid

  Om zich te kunnen ontwikkelen, moet een kind zich (fysiek en emotioneel) veilig en geborgen voelen. Pas als die basis er ligt kan het vol zelfvertrouwen de omgeving gaan ontdekken, ervaringen opdoen en zich spelenderwijs ontwikkelen. Met als doel om uiteindelijk op te groeien tot een zelfstandig en evenwichtig individu met respect voor anderen en zichzelf. Naast het bieden van een basis van veiligheid en geborgenheid kun je je opvangkind ook de ruimte geven om zelf te ontdekken en zelf te doen. Zo geef je je opvangkind zelf de leiding over de eigen ontwikkeling.

• Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van persoonlijke competenties

  Hierbij gaat het om zowel de ontwikkeling van de persoonlijkheid als de ontwikkeling in het algemeen. Kinderen ontwikkelen een eigen persoonlijkheid met eigen persoonskenmerken zoals: veerkracht, zelfstandigheid, zelfvertrouwen en weerbaarheid. Ze ontwikkelen een eigen identiteit en leren steeds beter weten wat ze willen en wat ze wel of (nog) niet goed kunnen. Met de ontwikkeling in het algemeen bedoelen we de motorische en sensomotorische ontwikkeling, de sociaal-emotionele ontwikkeling, de cognitieve ontwikkeling en de spraak- en taalontwikkeling. Als gastouder kijk je naar wat aansluit bij je opvangkind. Waar is het mee bezig? Waar gaat zijn aandacht naar uit en op welke manier onderzoekt het? Hierop bied je vervolgens nieuwe materialen aan die de nieuwsgierigheid van je opvangkind prikkelen en uitnodigen tot verder ontdekken.

• Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van sociale competenties

  Een kind is een sociaal wezen. Al vanaf de geboorte zoekt het contact met zijn omgeving. De sociale omgeving is essentieel voor de groei en ontwikkeling van een kind. Kinderen ontwikkelen zich in het contact met volwassenen en andere kinderen. Ze hebben plezier met elkaar, ze sluiten vriendschappen, ze ruziën en maken het weer goed, ze delen ervaringen en houden rekening met elkaar. Ook tijdens de opvang oefenen kinderen in het toepassen van sociale regels. Door zichzelf deze regels eigen te maken kunnen kinderen op latere leeftijd relaties aangaan en onderhouden, wat bijdraagt aan hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid.

• Het overdragen van waarden en normen

  Van jongs af aan komen kinderen in contact met andere mensen en nieuwe omgevingen. Iedereen heeft een andere achtergrond en in elke omgeving kunnen andere regels gelden of worden er andere dingen van een kind verwacht. Als gastouder geef je je opvangkind alle gelegenheid om zich de normen en waarden van deze samenleving eigen te maken. Zo draag je bij aan de ontwikkeling van je opvangkind tot een evenwichtig individu, met een sociale houding, die open staat voor andere meningen en zich verantwoordelijk voelt voor zijn omgeving. Hierbij is het belangrijk dat je als gastouder zelf het goede voorbeeld geeft, want je opvangkind let op wat jij doet en neemt dit over!

GGD

De GGD test of je je bewust bent van jouw eigen pedagogische handelen en wil weten hoe jij de vier pedagogische basisdoelen als gastouder in de praktijk brengt.

Kwaliteitseisen 2025

Uit de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang is gebleken dat een aanzienlijk aantal gastouders hoogwaardige opvang biedt. Echter, het onderzoek heeft ook aan het licht gebracht dat bij 1 op de 5 gastouders sprake is van een lage, of zelfs zeer lage, pedagogische kwaliteit. Dit betekent dat kinderen in beperkte mate worden gestimuleerd in hun ontwikkeling. Een gemiste kans voor hun groei en welzijn.

Om ervoor te zorgen dat alle kinderen dezelfde kansen krijgen en om de verschillen tussen gastouders te verkleinen, worden er aanvullende kwaliteitseisen geïntroduceerd. Deze maatregelen zullen een positief effect hebben op de pedagogische kennis van gastouders wat de ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen zal verbeteren. Om de ondersteuning en de begeleiding vanuit de gastouderbureaus op pedagogisch vlak te verbeteren, worden er ook een aantal nieuwe maatregelen voor de gastouderbureaus geïntroduceerd.

• De 4 pedagogische basisdoelen worden verankert in de wet.
• Iedere gastouder legt in een pedagogisch werkplan vast hoe de visie van het pedagogisch beleidsplan van het gastouderbureau wordt vertaald naar de praktijk. In het werkplan beschrijft de gastouder ook hoe zij de ontwikkeling van de kinderen volgt.
• De opleidingseisen worden aangescherpt door een pedagogische module te verplichten in de opleiding waarmee je je kunt registreren als erkend gastouder.
• Iedere gastouder volgt jaarlijks bijscholing.

Pedagogisch kader

Het pedagogisch kader gastouderopvang laat zien waarom het zo belangrijk en leuk is om een gastouder te zijn. Het meer is dan ‘even op de kinderen passen’. In dit boek staat veel informatie die een gastouder kan gebruiken om haar werk te kunnen doen met voorbeelden, uitleg, tips en ideeën.